Θα κάνετε κάποια χειρουργική επέμβαση και ανησυχείτε για το τι μπορεί να συμβεί; Μάθετε τι θα πρέπει να προσέξετε. 

Αρχικά, στις μέρες μας οι συνθήκες στα χειρουργεία έχουν βελτιωθεί κατά πολύ και πολλές χειρουργικές επεμβάσεις είναι υπόθεση ρουτίνας. Ακόμα όμως και σε μια ελάχιστα επεμβατική χειρουργική πράξη υπάρχει ο κίνδυνος επιπλοκών.

 

Οι πιο συχνές επιπλοκές είναι η μόλυνση της πληγής ή του εσωτερικού ράμματος και η διάνοιξη του τραύματος (το να ανοίξει ξανά η χειρουργική τομή).

 

Η Λοίμωξη Χειρουργικής Θέσης (ΛΧΘ) συμβαίνει εντός 30 ημερών στο σημείο του σώματος που πραγματοποιήθηκε η χειρουργική επέμβαση και προκαλείται κυρίως από βακτήρια. Οι πιθανότητες για αυτό είναι περίπου 1% έως 3%, εξακολουθεί να είναι όμως η πιο κοινή αιτία θανάτου μετά από χειρουργική επέμβαση. Οι λοιμώξεις χειρουργικής θέσης μπορεί να είναι επιφανειακές μολύνσεις που αφορούν μόνο την επιδερμίδα ή και πιο σοβαρές που αφορούν ιστούς κάτω από αυτήν, όργανα ή εμφυτευμένο υλικό.

 

Η ΛΧΘ είναι μία από τις πιο συνηθισμένες κατηγορίες ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων και θεωρείται ότι σχετίζεται με πιθανότητα εκτεταμένης παραμονής στο νοσοκομείο, μετεγχειρητική νοσηρότητα, ακόμα και θνησιμότητα. Λόγω της συνάφειας και των συνεπειών των λοιμώξεων χειρουργικής θέσης, παρατηρείται αυξημένο ενδιαφέρον και έρευνα.

• Η πληγή πονά περισσότερο
• Φαίνεται κόκκινη ή πρησμένη
• Υπάρχουν υγρές εκκρίσεις που μοιάζουν με πύον ή αίμα
• Δυσάρεστη οσμή  
• Πυρετός (θερμοκρασία > 37,5) 

Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να συμβουλευτείτε άμεσα τον γιατρό σας!  

Υπάρχουν τρεις διαφορετικές φάσεις από τον σχηματισμό της πληγής μέχρι τη μόλυνσή της:

• Στη φάση της μόλυνσης υπάρχουν βακτήρια, τα οποία προσκολλώνται στον ιστό χωρίς όμως να προκαλούν προβλήματα.
• Στη φάση του αποικισμού, τα βακτήρια πολλαπλασιάζονται, αλλά δεν υπάρχουν ακόμα κλινικά σημάδια μόλυνσης.  
• Αν συνεχιστεί ο πολλαπλασιασμός των βακτηρίων, η πληγή φτάνει στο επίπεδο του κρίσιμου αποικισμού. Ακόμα δεν υπάρχουν τα κλασικά σημάδια μόλυνσης, όμως η επούλωση της πληγής καθυστερεί.
• Η φάση της λοίμωξης σχετίζεται με έντονο πολλαπλασιασμό των βακτηρίων και τοπικά συστημικά κλινικά συμπτώματα, όπως κοκκίνισμα, οίδημα, πόνος, αύξηση των εκκρίσεων, πυρετός, κτλ. Η επούλωση της πληγής αναστέλλεται και υπάρχει κίνδυνος εξάπλωσης της λοίμωξης (π.χ. σήψη). 

 

Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους τα βακτήρια μπορούν να εισέλθουν σε μια πληγή. Οι βασικές πηγές μόλυνσης της πληγής² είναι από το περιβάλλον, π.χ. από αντικείμενα όπως ο χειρουργικός εξοπλισμός, τα χέρια του χειρουργού/νοσηλευτή, μικροοργανισμοί στον αέρα, από την επιδερμίδα γύρω από την πληγή, π.χ. από τη φυσιολογική μικροχλωρίδα της επιδερμίδας και άλλα σημεία του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των βλεννογόνων, π.χ. γαστρεντερικοί ή στοματοφαρυγγικοί βλεννογόνοι.

Η παρουσία και μόνο των μικροβίων όμως δεν σημαίνει αυτόματα ότι θα επέλθει και η μόλυνση της πληγής. Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που επιδρούν σε αυτό.  

Αρκετοί ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες επηρεάζουν τον κίνδυνο επιπλοκών των μετεγχειρητικών τραυμάτων.  Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται κάποια παραδείγματα:  

_{Παραδείγματα ενδογενών και εξωγενών παραγόντων σχετικά με τις επιπλοκές των μετεγχειρητικών τραυμάτων}

Όπως περιγράφηκε, υπάρχουν διάφοροι ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες που σχετίζονται με τις επιπλοκές των μετεγχειρητικών τραυμάτων, επομένως  υπάρχουν και διαφορετικές πτυχές που θα πρέπει να εξεταστούν για τη διαχείριση της πρόληψης³ :

• Πριν την επέμβαση, προεγχειρητικά, ο ασθενής θα πρέπει να προετοιμαστεί ατομικά και ανάλογα με τον τύπο της επέμβασης και τον κίνδυνο του ασθενούς. 
• Κατά τη διάρκεια της επέμβασης, θα πρέπει να διασφαλιστούν όλοι οι κανονισμοί υγιεινής κατά της διάρκεια του χειρουργείου (δομικές απαιτήσεις, ρουχισμός, διαδικασίες).
• Μετά την επέμβαση, μετεγχειρητικά, η πρώτη κάλυψη της πληγής θα τοποθετηθεί στο χειρουργείο και ο χειρουργός θα αποφασίσει για την περαιτέρω μετεγχειρητική φροντίδα πληγής και τις αλλαγές γάζας. Συνήθως θα πρέπει να χρησιμοποιούνται αποστειρωμένες γάζες. Ο ασθενής θα πρέπει να εκπαιδευτεί π.χ. σχετικά με τους βασικούς κανόνες υγιεινής, ενώ οι αλλαγές θα πρέπει να πραγματοποιούνται σε συνθήκες αντισηψίας / υγιεινής (τεχνική χωρίς επαφή, προστασία από το νερό) και η πληγή θα πρέπει να ελέγχεται τακτικά για τον έγκαιρο εντοπισμό επιπλοκών.

Το τελευταίο είναι αυτό στο οποίο ο ίδιος ο ασθενής μπορεί να έχει σημαντικό ρόλο.

Συνήθως, στο σπίτι δεν υπάρχει αποστειρωμένο περιβάλλον, δεν απαιτείται όμως για πληγές χωρίς επιπλοκές. Ωστόσο, τα μετεγχειρητικά τραύματα θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με αποστειρωμένες γάζες για τη μείωση του κινδύνου μόλυνσης της πληγής. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιείτε το επίθεμα σε συνθήκες αυστηρής υγιεινής: πλένετε τα χέρια σας πριν τη μετεγχειρητική φροντίδα της πληγής, φορέστε γάντια και μην αγγίζετε τη γάζα του επιθέματος κατά το άνοιγμα ή την εφαρμογή (τεχνική χωρίς επαφή).

• Υγιεινή διατροφή (πριν και μετά από το χειρουργείο)
• Όχι κάπνισμα ή αλκοόλ (πριν και μετά από το χειρουργείο)
• Αποφύγετε τη σωματική καταπόνηση
• Ελέγχετε τη φαρμακευτική αγωγή
• Προστασία από τον ήλιο
• Προστασία από το νερό στο ντους/μπάνιο
• Τακτικές αλλαγές γάζας και έλεγχος της πληγής
• Φροντίδα της επούλωσης της πληγής με επαρκή προϊόντα [σύνδεσμος σε μετεγχειρητική φροντίδα]

• Χρησιμοποιείτε αποστειρωμένες γάζες 
• Ακολουθείτε τους βασικούς κανόνες υγιεινής
• Αλλάζετε γάζα σε συνθήκες αντισηψίας / υγιεινής (τεχνική χωρίς επαφή, προστασία από το νερό)
• Ελέγχετε συστηματικά την πληγή για να εντοπίσετε έγκαιρα τυχόν επιπλοκές

²_{Πηγή: Μικροβιολογία Πληγών και Σχετικές Προσεγγίσεις στη Διαχείρισης Πληγής (Wound Microbiology and Associated Approaches to Wound Management)  P. G. Bowler, B. I. Duerdenand D. G. Armstrong Clin. Microbiol. Rev. 2001, 14(2):244. DOI: 10.1128/CMR.14.2.244-269.2001.}

³_{https://www.rki.de/DE/Content/Infekt/Krankenhaushygiene/Kommission/Downloads/Empfehlung_Wundinfektionen_2018-04.pdf?__blob=publicationFile}